Op het programma van het afgelaste Festival Classique 2020 stond een tweetal concerten speciaal gemaakt voor het themajaar ‘75 jaar vrijheid’. Het ging ons aan het hart dat we deze voorstellingen in 2021 geen plek kunnen geven op het festival, omdat het themajaar dan voorbij is. Daarom hebben we elementen van beide voorstellingen samengevoegd in een losstaande productie: Veerkracht. De voorstelling werd 4 oktober opgevoerd in het Scheveningse Oranjehotel.
In Veerkracht staat Quatuor pour la fin du temps (kwartet voor het einde der tijden) van Olivier Messiaen centraal. De Franse componist schreef het stuk in krijgsgevangenschap in het Poolse kamp Stalag VIII-A in Görlitz. De ongebruikelijke bezetting van het stuk – viool, klarinet, cello en piano – is ingegeven door de toevallige aanwezigheid van collega-musici in hetzelfde kamp, die deze instrumenten bespeelden. Messiaen baseerde het stuk op passages uit het Bijbelboek de Openbaring van Johannes, die de komst beschrijven van de engel van God die het einde der tijden aankondigt. De première vond plaats in het kamp op 15 januari 1941, met vijfduizend Franse krijgsgevangenen als toehoorders. Het regende, de piano waar Messiaen op speelde was in extreem slechte staat en de cello had slechts drie snaren, maar de componist zei later over deze uitvoering: "Nooit is er met meer aandacht en begrip naar mijn muziek geluisterd."
Quatuor pour la fin du temps werd opgevoerd in Nationaal Monument Oranjehotel. Het Oranjehotel is de bijnaam voor de Scheveningse gevangenis waar tijdens de Tweede Wereldoorlog ruim 25.000 mensen gevangen zaten voor verhoor en berechting. Een meerderheid van de gevangenen was opgepakt wegens verzet. Al in de oorlog werd het complex ‘Oranjehotel’ genoemd, als eerbetoon aan de verzetsstrijders die er waren opgesloten.
Veerkracht staat synoniem aan het doorzettingsvermogen waarmee Messiaen zijn Quatuor pour la fin du temps componeerde en opvoerde, maar ook voor de gevangenen die in barre omstandigheden in hoop en stil verzet bleven geloven.
De verbinding tussen de muziek van Messiaen en het Oranjehotel wordt versterkt met voordrachten waarvan de tekst is gebaseerd op verhalen van de Laatste Getuigen van Het Nationale Theater, onder regie van Hans van den Boom.
We hebben genoten van de musici Pieter van Loenen (viool), Pieter de Koe (cello), Bart de Kater (klarinet), Tobias Borsboom (piano) en acteurs Annemarie de Bruijn en Roland Haufe.
Door de aangescherpte maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus kon slechts een beperkt gezelschap de voorstelling bijwonen. We zagen het maximale aantal plaatsen teruglopen van 80, naar 40 en tenslotte naar maximaal 30. Toch waren we vastbesloten om, ondanks de beperkingen, het concert te laten plaatsvinden. Ook dat is Veerkracht!
Veel dank aan onze partners die Veerkracht mede mogelijk hebben gemaakt: Nationaal Monument Oranjehotel, Den Haag, Cultuurschakel, Deloitte, Rabobank, Rijpma Cassatie en Litigation, Loup BV en Piano’s Maene Nederland.
